Een van de belangrijkste zaken bij het beschermen van de luchtwegen van paarden is het verminderen van microscopische verontreinigingen in de externe omgeving. Maar er zijn ook altijd variabelen waar de paardenbezitter zelf geen controle over heeft, zoals het contact met andere paarden die, waarschijnlijk zonder dat iemand het weet, een besmettelijke ziekte hebben.

Dit is de reden dat een paard een sterke en gezonde interne omgeving moet hebben om zich te kunnen verweren tegen onvermijdelijke ziektekiemen in de externe omgeving.

Meestal komt die buitenwereld bij het paard naar binnen door de neus, de enige in- en uitgang van de luchtwegen. Daarom moeten de afweermechanismen in de luchtwegen gezond genoeg zijn om het paard tegen ziektes te beschermen. De eerste verdedigingslinie van deze mechanismen wordt gevormd door de slijmvliescellen in de luchtpijp waardoor de lucht van de neus naar de longen gaat.

Recent onderzoek aan de Universiteit van Gent in België wees uit dat paarden met beschadigde slijmvliescellen meer kans hadden op een infectie door een van de meest gevreesde ziektekiemen: het equine herpesvirus (EHV).

Bescherming voor het fantastische slijmvlies

EHV komt overal in de omgeving van paarden voor en kent negen bekende varianten. De meeste varianten vormen geen probleem voor paarden, maar de meer ongewone neurologische varianten zorgen af en toe voor een ernstige, soms dodelijke, uitbraak. Europa, Canada en de Verenigde Staten hadden dit jaar allemaal te maken met enorme uitbraken.

EHV in alle vormen valt onder het interessegebied van viroloog professor Hans Nauwynck van de Universiteit van Gent. Professor Nauwynck, schrijver van meer dan 40 papers over virussen en een frequent spreker op diergeneeskundige en virologische conferenties, hield toezicht op het werk van promovendus Joolien van Cleempt die deze resultaten vastlegde. Ze onderzocht de rol die slijmvliezen, luchtgedragen ziektekiemen en inadembare gevaarlijke stoffen spelen bij de luchtweggezondheid van paarden en bij het voorkomen en beheersen van ziektes.

De Universiteit van Gent gebruikte een Haygain Hooistomer bij hun onderzoek omdat ruwvoer een belangrijke bron is van microscopische inadembare deeltjes. EHV wordt normaal gesproken niet in hooi aangetroffen tenzij een geïnfecteerd paard of mens het hooi aanraakt. De verspreiding van het uiterst besmettelijke EHV gebeurt voornamelijk door contact.

Omdat stomen met Haygain de hoeveelheid inadembare deeltjes in hooi met 99% vermindert, helpt het de slijmvliezen beschermen tegen irriterende stoffen die ontstekingen veroorzaken en de functionaliteit doen verminderen.

Via andere tests konden de onderzoekers ook vaststellen dat het virus wordt uitgeschakeld bij 100°C, de temperatuur die in de Haygain Hooistomer wordt bereikt. Bij stallen die te maken hebben met geïnfecteerde paarden helpt dit de verspreiding van het virus te beperken. “Het virus werd volledig uitgeschakeld in de Haygain,” meldde de professor.

Professor Nauwynck ontdekte ook dat gestoomd hooi een met EHV geïnfecteerd paard kan helpen door het te beschermen zodat het paard niet ook nog eens hoeft te vechten tegen de andere inadembare deeltjes uit het ruwvoer. “Het is een uitmuntende keuze,” zei hij. “Als ik een paard had, of er zelf een was, gebruikte ik Haygain.”

De ademhaling

 Het paard is een bijzonder atletisch dier met een relatief hoge zuurstofopname waardoor het langdurig hoge snelheden kan volhouden. Alle onderdelen van de luchtwegen zijn zodanig ontwikkeld dat grote hoeveelheden zuurstof kunnen worden opgenomen, en grote hoeveelheden koolstofdioxide kunnen worden uitgestoten.

 Een paard in rust ademt 80 liter lucht per minuut uit. Bij maximale inspanning ademen paarden vaker dan twee keer per seconde, waarbij dus meer dan 1800 liter lucht per minuut wordt verplaatst.

De ademhaling is de beperkende factor bij de sportieve prestaties van paarden en een kleine vermindering in de ademhalingsfunctie kan al tot slechtere atletische prestaties leiden.

Problemen met de luchtwegen kunnen de volgende oorzaken hebben:

 Infectie: equine herpesvirus, influenzavirussen, droes, longontsteking

 Aangeboren: dorsale verplaatsing van het zachte gehemelte, cornage, entrapment van het strotklepje

 Multifactorieel: luchtweginfecties, ROA, astma

 Omgeving: inadembare gevaarlijke stoffen uit rijbaanbodems, slecht geventileerde stallen, mest, bodembedekking, ammonia, luchtverontreiniging van verkeer en ziektekiemen in de lucht zoals bacteriën, schimmels en virussen

Afweermechanismen

Om deze dreigingen te bestrijden worden de luchtwegen bewaakt door het immuunsysteem. De blokkades die het immuunsysteem opwerpt zijn bijvoorbeeld slijm, stevige intercellulaire verbindingen en de productie van afweercellen zoals antimicrobiële peptiden.

Slijm beschermt tegen mogelijke gevaren omdat het antimicrobiële, antioxidante en antiprotease eigenschappen heeft. Slijm kan ziektekiemen, stof en gassen uit de lucht vangen zodat ze niet dieper in de luchtwegen kunnen komen.

De stevige intercellulaire verbindingen behouden de integriteit en organisatie van epitheelcellen waarmee alle oppervlakken in het lichaam zijn bekleed. Deze verbindingen reguleren het moleculaire en cellulaire verkeer en vormen een fysieke barrière tegen de invasie van ziektekiemen.

Zelfs niet-ziekteverwekkende deeltjes kunnen de werking van de luchtwegverdediging van het paard aantasten. De kleine deeltjes, meestal kleiner dan 5 micron, slaan neer in de bovenste luchtwegen en longen, waar ze een ontstekingsreactie veroorzaken die de luchtwegen doet vernauwen en de uitwisseling van zuurstof en koolstofdioxide tussen longen en bloedstroom belemmert.

Door vrijwel al deze deeltjes uit het hooi te verwijderen, ondersteunt de Haygain Hooistomer de ademhalingsfunctie bij gezonde paarden en bij paarden die zich een weg terug aan het vechten zijn naar een goede gezondheid.